شگفت انگیز ترین جاذبه های تاریخی استان زنجان

جاذبه های تاریخی استان زنجان از این رو بسیار ارزشمند هستن که تونستن طی جنگ های متوالی که در این بخش از کشور بوده به جا بمونن، اگرچه که خیلی از این آثار و دیدنی های تاریخی زنجان از بین رفته و فقط آثار خیلی کمی از اونها باقی مونده اما همین آثاری هم که موندن تاریخ زنجان مارو ثابت میکنن و میشه بهشون به عنوان یک سرمایه ملی بزرگ نگاه کرد. توی این مطلب جاذبه های تاریخی زنجان رو با هم دیگه میبینیم.

استان زنجان کجاست؟

استان زنجان یکی از مناطق تاریخی سرزمین ایرانه که کاوش های باستانی و آثار مکشوفه تاریخی، دیرینگی و قدمت اون رو نشون میده. استان زنجان یا همون زنگان یکی از استان‌های بخش شمال غرب ایرانه. مرکز این استان شهر زنجان هست. استان زنجان ۸ تا شهرستان، ۱۹ تا بخش و ۱۲۱۰ تا آبادی داره که از این تعداد، ۹۷۸ آبادی دارای سکنه و بقیه خالی از سکنه می‌باشند. از شهرستان های زنجان طارم هست که طبیعت طارم زنجان خیلی معروفه.

زنجان به طور تقریبی ۱٬۲۶۴٬۳۲۴ نفر جمعیت داره. زنجان در گذشته محال خمسه نام داشت و توی زمان قاجار و سلسله‌های پیشین هم حاکم نشین بوده و زیر نظر مملکت آذربایجان و با نام ولایت خمسه اداره می‌شده که بعداً در زمان رضاشاه پهلوی و تشکیل استان‌های شماره بندی شده زیرمجموعه استان یکم بود و بعدها هم چند سالی هم با گیلان استان مشترکی را تشکیل داده بود.

بر پایهٔ دومین قانون تقسیمات کشوری و وظایف فرمانداران و بخشداران (مصوب ۳ بهمن ۱۳۱۶ خورشیدی)، اراک در کنار زنجان جزء استان یکم قرار گرفت. اراک در ۱۹۶۳ میلادی از استان یکم جدا شد. قزوین هم در سال ۱۳۷۳ از استان زنجان جدا شد و به استان تهران پیوست، و در سال ۱۳۷۶ به استان قزوین مبدل شد. شهرستان‌های استان زنجان شامل شهرستان خدابنده، خرمدره، ابهر، طارم، ماهنشان، زنجان، شهرستان ایجرود، سلطانیه هستن.

آثار و جاذبه های تاریخی زنجان شگفتی شمال غرب کشور

آثار تاریخی استان زنجان به طور کلی شامل غار کتله خور، سلطانیه، بازار زنجان، مجموعه رختشویخانه، موزه مردان نمکی، مسجد جامع زنجان، مقبره قیدار نبی و طبیعت زیبای دوتپه در شهرستان خدابنده، حمام یان یان ،تپه خالصه در خرمدره ،آرامگاه پیر احمد زهرنوش در ابهر، امامزاده زیدالکبیر در ابهر، عمارت ذوالفقاری و معبد داش‌کسن هست که در ادامه برخی از این آثار رو با هم میبینیم:

غار کتله خور زنجان طبیعی و جذاب

غار کتله خور جزو آثار طبیعی ارزنده زنجان هست اما دوست داشتم اینجا هم بیارمش.? در بین تمام پدیده‌های طبیعی و چشم‌اندازهای گوناگون، غارها شاید شگفت‌انگیز‌ترین اونها باشن. غار کتله خور زنجان هم یکی از زیباترین غارهای ایرانه که هنوز به طور کامل کشف نشده و ناشناخته‌های زیادی دارد. این غار تماما از آهک هست. غار کتله خور در استان زنجان به عنوان زیباترین غار ایران و یکی از زیباترین غارهای جهان شناخته میشه. قله های زنجان در این شهر هم بسیار هستند.

گنبد سلطانیه زنجان و تاریخ نهان آن:

شهر سلطانیه برای اولین بار توی دوره ایلخانان مغول ساخته شده‌؛ (اگر چه که شهر کنونی قبل از این نام اون اریباد بوده و پیشینه اش به گواه کاوش‌های باستان‌شناسی به ۷ هزار سال می‌رسه) مغول ها بعد از استقرار توی ایران و گزیدن تبریز به عنوان پایتخت، دشت وسیع و سرسبز سلطانیۀ کنونی رو برای شکار و گذران ییلاق گزیده بودن. این منطقه بزرگ شامل زنجان امروزه هم میشده. بدین‌ترتیب این محل قنقوراولانگ یعنی شکارگاه شاهین نامیده می‌شه. ولی از هنگامی که ارغون چهارمین ایلخان مغول بر تخت نشست، تصمیم گرفت توی این محل شهری بسازه؛ بنابراین دستور داد قلعه‌ای با درازا باروی دوازده هزار گام از سنگ تراشیده بسازن.

بعد از درگذشت وی به سال ۶۱۹ جنازه اش رو توی محل همین شهر نیمه تمام به خاک سپردن و پسر وی غازان‌خان کوشش دیگه ای برای به پایان رساندن و آبادانی این شهر انجام نداد و در عوض به ساخت شنب‌غازان در نزدیکی تبریز پرداخت. اوج شکوفایی شهر سلطانیه در زمان اولجایتو بود. وی از سال ۷۰۲ق کار ساخت شهر رو از سر گرفت و برای انجام این کار بسیاری از هنرمندان، صنعت‌گران و بازرگانان را به این شهر کوچاند و این محل از این پس سلطانیه – محل شاه‌نشین – نامیده‌شد. اولجایتو دستور ساخت بارویی به درازا سی هزار گام را داد و امر کرد تا آرامگاه با شکوهی درون این بارو برایش ساخته‌شود. بدین‌ترتیب بنای باشکوهی ساخته شد که امروزه گنبد سلطانیه نامیده می‌شود و سومین گنبد بزرگ جهان به شمار می‌آِید.

در شهر سلطانیه علاوه بر گنبد اون بنا های تاریخی دیگری هم وجود دارد که چشم هر بیننده ای رو خیره میکنه، این بنا های تاریخی که در داخل شهر سلطانیه قرار دارند عبارتند از : چلبی اوغلی، ملاحسن کاشی، حمام سالار و تبه نور ولب شگفت انگیز ترین مکان تاریخی سلطانیه که در دل کوه جای داره معبده اژدها یا به گفته محلی ها داش کسن هست که معنی داش کسن به فارسی محل برش سنگ است.

معبد اژدها یا داش کسن سلطانیه

داش‌کسن یا معبد اژدها یک بنای خیره کننده و خاص صخره‌ای است که در حاشیهٔ روستای ویر در حدود ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر تاریخی سلطانیه قرار دارد. معبد اژدها مربوط به دورۀ ایلخانیان و هم دوره گنبد سلطانیه می باشد و یادآور معبدهای چینیان باستان می باشد در این بنا دو نقش برجستۀ اژدها روبه روی هم و چند محراب اسلامی در دو سمت اون و به قرینه یکدیگر حجاری شده‌است.
شاید جالب باشه که در خصوص نحوه شکل گیری این بنا هم یک صحبت مختصری داشته باشیم، شکل‌گیری این معبد بعد از مرگ ارغونشاه، و به همت و پشتکار یک خانم به نام الجای خاتون خواهر سلطان محمد خدابنده آغاز شد، ولی در زمان حیات اون به پایان نرسید و یک جوی میشه گفت معبد نمیه کاره به حساب میاد. آثار و نشانه هایی که از این معبد وجود دارد حاکی از آن هست که ساخت این معبد در زمانی انجام شده که سلطان محمد به دین اسلام روی نیاورده بوده.

بازار زنجان، طولانی ترین بازار سرپوشیده خاورمیانه:

از دیگر جاذبه های تاریخی زنجان میاوان به بازار فوق العاده اون اشاره کرد که همچنان یکی از قطب های اقتصادی زنجان می باشد. تاریخچه بازار زنجان برمیگرده به زمان قاجار که توی دوران حکومت آقا محمد خان قاجار ساخت بازار زنجان رو شروع کردن در واقع در سال ۱۲۰۵ هجری قمری. ساخت این مجموعه در سال ۱۲۱۳ هجری قمری مقارن حکومت فتحعلی شاه قاجار پایان گرفته. به مرور زمان کاروان‌سراها، گرمابه‌ها، مسجدها و راسته‌ها در اطراف این بازار شکل گرفتن و در نهایت اون رو در اواخر دوره قاجاریه و مقارن با حکومت محمد علی شاه قاجار به مجموعه‌ کاملی تبدیل کردن. این مجموعه، در زمینی به مساحت ۱۵ هکتار ساخته شده که پنج هکتار اون به فعالیت های اقتصادی، هفت هکتار آن به سکونت، یک هکتار به اماکن عام‌المنفعه و دو هکتار دیگر به شبکه‌ ارتباطی و راه ها اختصاص یافته.

مجموعه‌ بازار از گذشته‌های دور، محل مناسبی برای برخورد آرا و افکار اجتماعی بوده و همواره نقش ممتاز و برجسته‌ای در حفظ آداب و سنن ملی و مذهبی داشته است. بازار زنجان شامل بخش های بسیار جذابی هست که ممکنه توی بازار های دیگه اون رو ندیده باشید. مثلا بخش های مختلف که برای صنف های مختلف اختصاص داشته مثل راسته آهنگران، راسته مس گران، راسته رنگرزی و راسته جغر بغر چی لر و … که توی بازار زنجان میتونید قسمت های خیلی بیشتری رو ببینید.

رخشویخانه زنجان موزه مردم شناسی

رخشویخانه اولین محل سرپوشیده ای بوده که زنان بتونن توی اونجا لباس و … شون رو بشورن و بخاطر شستن اینطور چیزا تا کنار رودخونه مسافت طولانی طی نکنن و یه محل ایمنی رو داشته باشن. رختشویخانه زنجان توسط علی اکبر خان توفیقی در سال ۱۳۰۷ ساخته شد و در دسترس زنان قرار گرفت. این بنا با توجه به تعریف موزه، میتونه به راحتی واژه موزه رو کنار خودش به یدک بکشه.

بعدها و با بسته شدن و منسوخ شدن رختشویی این مکان متروکه و بی استفاده موند. پس از سالها با مرمت این بنا ، مکان رختشویی سابق به موزه مردم شناسی تبدیل شد. این موزه مردم شناسی در محله عباسقلی خان ساخته و اکنون به یکی از پر رفت‌وآمدترین جاذبه‌های گردشگری زنجان تبدیل شده. شکل معماری و حوض های این بنا خیلی خاص هست و هفت حوضی که توی اینجا میبینید از بالا به پایین در درجات مختلف آب کثیف و تمیز رو از هم جدا میکرده…

موزه مردان نمکی زنجان، شگفت انگیز ترین موزه ایران

اگه بخوام به عنوان یه زنجانی خفن ترین جای تاریخی زنجان رو بهتون معرفی کنم همین جاست. کافیه برید داخل موزه و غرق بشید توی جزئیات…
عمارت ذوالفقاری یا همون موزه مردان نمکی زنجان (موزه باستان شناسی) توی یکی از محلات قدیمی شهر زنجان موسوم به محله «دالان آلتی» در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع قرار داره. این بنا، ساختمان مسکونی و اداری حکمران زنجان بوده. بنا به روایاتی، این خانه توسط سردار اسعدالدوله (پدر محمود خان) در اواخر حکومت قاجار بنا گردیده و پس از اون محمودخان در اونجا زندگی کرده. در سال 1379 میراث فرهنگی استان زنجان تصمیم به حفاظت و مرمت عمارت ذوالفقاری گرفت و در این راستا بنای مذکور در چندین مرحله مرمت و بازسازی شد.

معادن نمک چهرآباد در شهر زنجان شش مومیایی رو در دل خود جا داده بوده که در حین حفاری و استخراج نمک از این معادن پیدا شدن. نخستین مومیایی کشف شده، جسد نیم‌تنه‌ای با ریش، موی بلند و حلقه‌ی گوشواره‌ی طلا در گوش بود و در اطراف آن مومیایی اشیایی چون تکه‌ی سبد، میخ‌های چوبی و طناب‌های گیاهی هم وجود داشت که در حین خاکبرداری در زمستان 1372 از معادن نمک پیدا شد و بعد از کاوش‌های باستان‌شناسی به پژوهشکده‌ی حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی سازمان میراث فرهنگی فرستاده شد.
در میان مردان نمکی کشف شده، سه مرد نمکی مربوط به زمان هخامنشیان ( در حدود ۴۰۰ پیش از میلاد) و دو مرد نمکی دیگر نیز مربوط به اواخر دوران ساسانی (حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ بعد از میلاد) هستن. بد نیست بدونید مردان نمکی با ارزش‌ترین اشیا کشف شده در دنیا محسوب میشن که تا کنون نتوانسته‌اند قیمت گذاری بشن.

قیدار نبی خدابنده

بقعه قیدار نبی مربوط به سدهٔ ۷ و ۸ ه.ق هست و در خدابنده، مرکزشهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۱۷ با شماره ثبت۳۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده. چیزی که در مورد این محل در هیچ کدام از سایت ها نوشته نشده این هست که این محل مکانی برای انجام رقص سماع بوده و خیلی از عارفین در اینجا مشغول به عبادت میشدن…

اینها فقط بخشی از جاذبه های تاریخی استان زنجان بودن و بخش های زیادی از اون بخاطر از بین رفتن نوشته ها تاریخ دقیقی از اونها در دسترس نیست چون زنجان در هر دوره ای طی جنگ های مختلف از بین رفته و آسیب دیده و دوباره از نو ساخته شده. در کنار آثار تاریخی بخش های طبیعی زنجان هم دیدنی های خاصی داره، یکی از مناطق جذاب این استان طارم هست که حتما مطلب طبیعت طارم زنجان را مطالعه کنید. امیدوارم براتون جالب بوده باشه. موفق و شاد باشید. ?